آمادگی قبل از سفر

تعیین هدف:

لازم است هدف ما از این سفر معنوی انجام تکلیف الهی با قصد قربت برای نیل به کمالات ودرجات والای معنوی باشد

عن الصادق علیه السلام:

الحج حجان حج لله و حج للناس فمن حج لله کان ثوابه علی الله الجنة و من حج للناس کان ثوابه علی الناس یوم القیامة. وسائل الشیعة 11 : 109 / 40

رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم حاجیان امت خود را در آخر الزمان چنین تقسیم کرده اند:

دسته اول:

ثروتمندان که با انگیزه تفریح و خوشگذرانی به حج می روند.

دسته دوم :

گروه های متوسط جامعه که با هدف تجارت وسوداگری به زیارت خانه خدا می روند.

دسته سوم :

نیازمندان وفقرائی که برای خود نمایی و ریاکاری عازم آن دیار می شوند.

یادمان باشد هیچ یک از این سه دسته بهره ونصیب معنوی از حج نمی برند.

توبه و استغفار:

حاجی اگر بخواهد خود را آماده بهره مندی از محضر حضرت حق بنماید باید زمینه راه یابی به حریم دوست را در خود فراهم سازد.

خداوند تبارک و تعالی در قرآن کریم می فرماید: یا أیها الذین آمنوا توبوا الی الله توبة نصوحا عسی ربکم أن یکفّرَ عنکم سیاتِکم ویدخلَکم جناتٍ تجری من تحتها الأنهار تحریم/8

گناهان بر دو قسم است :

1. حق الله

گناهانی که مستقیما به خداوند ارتباط پیدا می کند مانند نماز و روزه هایی که انجام نشده وترک گردیده است.

توبه از این نوع گناه عبارت است از:

1- پشیمانی از نا فرمانی خداوند

2- تصمیم بر جبران گذشته به قضاء نمازها و روزه ها

3- طلب آمرزش و استغفار

2. حق الناس

گناهانی است که به مردم ارتباط دارد

مثل غیبت، افتراء ، سرقت ، و ...

توبه از این نوع گناه عبارت است از:

1- پشیمانی از انجام گناه

2- تصمیم بر جبران گذشته به اینکه در صورت امکان رضایت آنها را جلب نماید.

3- طلب آمرزش و استغفار

اخلاص در نیت:

عن النبی صلی الله علیه وآله وسلم: « اذا عملت عملا فاعمل لله خالصا لأنه لا یقبل من عباده الأعمال الا ما کان خالصا » البحار77/ 103

اخلاص شرط اساسی قبولی تمام عبادات است

زاد و توشه حلال:

عمره مفرده را باید با پول حلال انجام داد . لازم است از پولی که در آن سهم امام علیه السلام و سهم سادات وجود دارد پرهیز نمود. از مال شبهه ناک و مالی که احتمال داده شود غصبی باشد دوری جست.

خداوند متعال در قرآن مجید می فرماید: یا أیّها الرّسوُلُ کُلُوا مِنَ الطَّیّباتِ واعْمَلُوا صالحاً انی بما تَعمَلونَ عَلیمٌ. مومنون/51

ای پیامبران از چیزهای پاکیزه بخورید و استفاده برید و به شکرانه نعمتهای الهی کاری شایسته کنید، قطعا من به آنچه شما انجام می دهید به خوبی آگاهم.

عن الباقر علیه السلام : لا یَقبَلُ الله عزَّ وجلِّ حجّاً و لا عُمْرةً مِنْ مالٍ حَرامٍ. البحار 96 / 120

امام باقر علیه السلام فرمودند: خداوند حج و عمره ای را با مال حرام انجام شده باشد را نمی پذیرد.

عن الباقر علیه السلام : من أصاب مالا من أربع لم یقبل منه فی أربع؛ من أصاب مالا من غلول أو ربا أو خیانه أو سرقه لم یقبل منه فی زکاه ولا صدقه ولا فی حج و لا فی عمره. امالی صدوق/442

امام باقر علیه السلام فرمودند: هر کسی که از چهار طریق مالی را کسب کند اگر آن را در چهار مسیر هزینه کند از او پذیرفته نخواهد شد: اگر مالی که از راه غل و غش و یا ربا و نزول خواری و یا خیانت و دزدی به دست آمده باشد با آن مال زکاتی پرداخت شود یا صدقه ای داده شود و یا حج و عمره ای انجام گیرد قبول نخواهد شد.

خمس و حسابرسی اموال:

لازم است انسان یک پنجم از درآمدها و بهره هایی را که از راه کسب و کار و یا راه های دیگر به دست می آورد  در زمان غیبت امام زمان عجل الله تعالی فرجه زیر نظر مجتهد جامع الشرائط به مصارفی که در شرع معین شده برساند.

در احادیث تأکید فراوانی نسبت به پرداخت خمس شده است از جمله در روایت آمده است که امام رضا علیه السلام در پاسخ یکی از تجار فارس مرقوم فرمودند: ... همانا ما بوسیله خمس می توانیم دین را تقویت و یاری نموده و نیازهای کسانی را که سرپرستی آنان بر عهده ماست و نیازهای شیعیان را تأمین کنیم و آبروی خود را در برابر دشمنان حفظ نماییم پس خمس را از ما دریغ نکنیدو خودتان را از دعای ما محروم نسازیدو بدانید که پرداختن خمس موجب گشایش رزق و وسعت درآمد شما و مغفرت و پاک شدن شما از گناه و ذخیره آخرتتان خواهد بود. مسلمان کسی است که به آنچه با خدا پیمان بسته وفا کند نه اینکه با زبان اقرار کند و در دل مخالف باشد. وسایل الشیعه ، باب 3 از کتاب خمس ، حدیث دوم

خدا حافظی:

لازم است قبل از سفر از اقوام و خویشان و فامیل و دوستان خدا حافظی کرد. در روایت است که رسول خدا فرمودند : عن النبی صلی الله علیه و آله وسلم : حق علی المسلم اذا أراد سفرا أن یعلم اخوانه و حق علی اخوانه اذا قدم أن یأتوه.

بر مسلمان واجب است هنگامی که قصد سفر دارد دوستانش را خبر کند و بر دوستان او نیز لازم است زمانی که او از سفر باز می گردد به استقبالش بروند.

حلالیت طلبی:

استأذن إبراهیم الجمال رضی الله عنه على أبی الحسن علی بن یقطین الوزیر فحجبه ، فحج علی بن یقطین فی تلک السنة فاستأذن بالمدینة على مولانا موسى بن جعفر فحجبه ، فرآه ثانی یومه فقال علی بن یقطین : یا سیدی ما ذنبی ؟ فقال : حجبتک لأنک حجبت أخاک إبراهیم الجمال وقد أبى الله أن یشکر سعیک أو یغفر لک إبراهیم الجمال ، فقلت : سیدی ومولای من لی بإبراهیم الجمال فی هذا الوقت وأنا بالمدینة وهو بالکوفة ؟ فقال : إذا کان اللیل فامض إلى البقیع وحدک من غیر أن یعلم بک أحد من أصحابک و غلمانک وارکب نجیبا هناک مسرجا قال : فوافی البقیع ورکب النجیب ولم یلبث أن أناخه على باب إبراهیم الجمال بالکوفة فقرع الباب وقال : أنا علی بن یقطین . فقال إبراهیم الجمال من داخل الدار : وما یعمل علی بن یقطین الوزیر ببابی ؟ ! فقال علی بن یقطین : یا هذا إن أمری عظیم وآلى علیه أن یأذن له ، فلما دخل قال : یا إبراهیم إن المولى علیه السلام أبى أن یقبلنی أو تغفر لی ، فقال : یغفر الله لک فآلى علی بن یقطین على إبراهیم الجمال أن یطأ خده فامتنع إبراهیم من ذلک فآلى علیه ثانیا ففعل ، فلم یزل إبراهیم یطأ خده وعلی بن یقطین یقول : اللهم اشهد ، ثم انصرف ورکب النجیب وأناخه من لیلته بباب المولى موسى بن جعفر علیه السلام بالمدینة فأذن له ودخل علیه فقبله

تقلید

تقلید در احکام عمل کردن به دستور مجتهد است و مجتهد کسی است که توان علمی او به حدی است که می تواند با کوشش خود احکام دین را از منابع آن به دست آوردو به لحاظ آگاهی و تخصص ویژه اش برای فرگیری دستورهای دین می توان از وی پیروی کرد.

خداوند متعال می فرماید:

فاسألوا أهل الذکر ان کنتم لا تعلمون

از اهل آگاهی و دانش بپرسید اگر نمی دانید

رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: تعلموا مناسککم فانها من دینکم .  مناسک و اعمال خود را فراگیرید که این از جمله دین شماست.ابن عساکر 26 / 211

عقیده هر مسلمانی به اصول دین باید از روی دلیل و برهان باشد ولی در احکام غیر ضروری دین یا باید مجتهد باشد تاخود بتواند احکام را از منابع اربعه به دست آورد و یا از مجتهد اعلم تقلید کند یعنی به دستور مجتهد رفتار نماید و یا از راه احتیاط طوری به وظیفه خود عمل کند که یقین کند تکلیف خود را انجام داده است.

وصیت کردن

لازم و شایسته است که قبل از سفر انسان وصیت نامه اش را بنویسد و حقوقی که بر گردن دارد از دیونات و بدهکاری ها و یا طلب کاری های خود چه در مسایل مادی و چه معنوی از قبیل نماز و روزه را در آن متذکر و یاد آور شود. رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند:  الوصیه حق علی کل مسلم وصیت کردن بر هر مسلمانی لازم و واجب است

در روایت دیگری از رسول گرامی اسلام حضرت محمد صلی الله علیه وآله وسلم مقل شده که فرمودند:

ما ینبغی لامری مسلم أن یبیت لیله الا وصیته تحت رأسه وسایل الشیعه 19 / 257

شایسته نیست مسلمان سر بر بالین بگذارد مگر اینکه وصیت نامه اش زیر سرش باشد.

غسل سفر انجام دادن

مستحب است انسان پیش از رفتن به مسافرت غسل کند و هنگام غسل این دعا را بخواند:

بسم الله وبالله ولا حول ولا قوه الا بالله وعلی مله رسول الله والصادقین عن الله صلوات الله علیهم اجمعین اللهم طهر به قلبی واشرح به صدری ونور به قبری ...

انجام یک غسل به نیت ما فی الذمه خصوصا قبل از این سفر معنوی توصیه می شود.

صدقه دادن

عن النبی صلی الله علیه وآله وسلم:

الصّدقۀ تمنع میتۀ السوء

وسایل الشیعه 12: 375

عن الصادق علیه السلام :

تَصدّقْ واخرج اَیّ یومٍ شئتَ

بحار الانوار 96: 124

مستحب است مسافر هنگام حرکت صدقه دهد وبا نیکی به مردم سفر خود را آغاز کند .

صدقه هفتاد نوع بلا را دفع می کند و هفتاد در از بلا را به روی انسان می بندد.

بحار الانوار 62: 269

مهم تذکر این نکته است که گرچه گیرنده صدقه مسکین و بی نواست ولیکن گیرنده اصلی خداوند است لذا صدقه دهنده با خداوند معامله کرده و چند برابر در دنیا و آخرت پاداش در یافت می کند که «من جاء بالحسنه فله عشر امثالها »

تصحیح حمد و سوره

لازم است زائر قبل از سفر نسبت به صحت نماز وحمد وسوره ووضو وغسل خود اطمینان یابد. گر چه اگر به این سفر معنوی هم مشرف نمی شد چنین وظیفه ای را داشت.

نکته مهم این است که در صورتی که هر یک از امور فوق توسط زائر به درستی انجام نپذیرد همچنان در حال احرام باقی خواهد ماند ویکی از محرمات احرام که حرمت زن بر مرد باشد همچنان باقی می ماند.